Versay Antlaşması ve İnanılmaz Gerçekler

Versay Barış Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı sonunda İtilaf Devletleri ile Almanya arasında imzalanan barış antlaşmasıdır.

Antlaşma 18 Ocak 1919’da başlayan Paris Barış Konferansı’nda müzakere edilmiş, 7 Mayıs 1919’da son metin Almanlara deklare edilmiştir. 23 Haziran’da Alman Meclisi’nde onaylanan antlaşma, 28 Haziran’da Paris’in Versay banliyösünde imzalanmıştır.

Versay Antlaşması Nedir?

Versay Antlaşması, Birinci Dünya savaşı sonunda Almanya ile Müttefikler arasında devam eden savaşı bitiren antlaşmadır.

Haziran 1919’a kadar, galip devletler arasında aylarca süren toplantılar ve müzakerelerden sonra Paris’teki Barış Konferansı tamamlanmaya yakındı. Bu nedenle, Almanya ve Batılı Müttefikler aralarındaki savaşı bitirmek ve Avrupa’da yeni bir düzen kurmak istediler.

Böylece, Mayıs ayı başlarında, barış konferansındaki dört büyük müttefik lider barış şartlarını Almanlara sunmaya hazırdı. Ancak Alman heyeti, anlaşmanın imzalanmasından sadece birkaç hafta önce barış şartları hakkında bilgilendirildi ve barış şartları karşısında şok oldular. Bu yüzden, Mayıs 1919’da sözleşmeyi hiç imzalamamayı bile düşündüler.

Burada önemli olan konu, yapılacak olan barış antlaşmasından kimin ne istediği ve Almanlara neleri dikte ettikleri olmuştur.

Birleşik Devletler, Fransa, İngiltere ve İtalya hızlı hareket etmeleri gerektiğini biliyorlardı. Her şeyden önce, bir barış antlaşması olmadan kimse müttefik birliğinin ne kadar süreceğinden emin değillerdi. Ayrıca Bolşevizm, Rusya ve Macaristan’da olduğu gibi başka ülkelerde de yönetimleri ele geçirebilirdi. Zaten, Almanya’nın bazı bölgelerinde de Bolşevik hareketler bulunmaktaydı.

Müttefiklerin askeri gücü de ordularını terhis etmeleri yüzünden zayıflıyordu. Bu yüzden de yeterli askeri güce sahiplerken harekete geçmeleri gerekiyordu.

Versay Antlaşması Amacı Nedir?

Müttefikler bazı temel konularda hemfikirdi:

• Almanya’nın cezalandırılması
• Savaş tazminatına mahkum edilmesi
• Almanların ileride başka bir savaş başlatmasının engellenmesi

Ancak bu hedeflere nasıl ulaşılacağı konusunda aralarında ciddi görüş farklılıkları vardı. Fransızların önceliği güvenlikti. Fransa savaş sırasında muazzam ekonomik yıkım ve can kaybı yaşamış ve son 50 yılda Almanya tarafından iki kez işgal edilmişti.

ABD ve İngiltere ile ittifakı sürdürmek, savaş kayıplarını telafi etmek ve aynı zamanda da Almanya’nın mümkün olduğunca zayıf olmasını istediler. Başbakan Clemenceau katıydı ama ayrıntılarda uzlaşmaya açıktı, ancak General Foch ve Başkan Poincaré çok daha fazla şahindi.

İngilizlerin Paris’teki amaçları, İmparatorluklarının gücünü ve Avrupa’daki güç dengesini korumaktı. Almanya’nın Bolşevik olacak kadar zayıf olmasını istemiyorlar öte yandan, Fransa’nın da çok güçlenmesini arzu etmiyorlardı.

Gelecekte en çok Fransa’nın büyük güç olmasından korkuyorum. George Curzon

İngiltere ayrıca Almanya’nın 1914’ten önce olduğu gibi emperyal ve ticari bir rakip olmayacağından emin olmak istediler, ancak İngiliz malları için bir pazar olarak kalacağını umdular.

ABD ayrıca, serbest ticareti istikrarlı bir barışın temel taşı olarak gördüğü için Almanya’nın ekonomik olarak toparlanmasını istedi. Ama Amerikalıların da kendi öncelikleri vardı. Milletler Cemiyeti’ni Fransa’nın ve genel olarak dünyanın güvenliğinin aracı olması gerektiğini hissettiler.

ABD Başkanı Woodrow Wilson’ın danışmanı Albay Edward M. House, Milletler Cemiyeti’nin güvenliğin garantisin olduğuna inanıyordu.

… Birliği kurduktan sonra, Almanya’nın büyük büyük bir orduyu eğitmesine ve silahlandırmasına izin vererek tekrardan dünyayı bir tehdit etmesine izin verecek kadar aptalsak, böyle bir aptallığın başımıza getireceği kaderi de hak ederdik. Albay Edward M. House

Almanlara gelince, 1918 sonbaharında müttefiklerle müzakerelerin olacağını ve barışın 14 maddeden oluşup, Almanya ile Amerika arasındaki diplomatik notalara dayanacağını düşündüler.

Versay Antlaşması Görüşmeleri

Paris’e giden 180 kişilik Alman heyetine, savaş sırasında Kayser’e hizmet etmiş, aynı zamanda iktidardaki Sosyal Demokratlarla iyi ilişkilere sahip olan Dışişleri Bakanı Graf von Brockdorff başkanlık yapıyordu. Graf, Almanya için mümkün olan en ılımlı koşulları elde etmek ve ülkesinin saygınlığını korumayı hedefliyordu.

Barış siyaseti aslında Almanlar Paris’e varmadan, Alman heyeti daha trendeyken başladı. Fransızlar, Alman delegelerine baskı yapabilmek amacı ile, trenlerini savaş bölgesinin en harap olmuş bölgelerinden yavaş bir şekilde geçmelerini sağladı.

Geldiklerinde, 1871 Fransa-Prusya savaşından sonra Prusyalıların kaldığı aynı otele yerleştirdiler ve aslında onları Fransız çetelerinden korumak için ev hapsinde tuttular. Tam geldikleri gün, 7 Mayıs’ta Almanlar Müttefiklerle bir araya gelerek antlaşmanın şartlarını teslim aldılar.

Bu, 1914’ten beri savaşan taraflar arasında yasal olarak ilk yüz yüze olan temastı. Taraflar ateşkesten sonra hala savaş durumundaydılar.

Clemenceau çok kısa bir konuşma yaptı ve Almanya’yı savaş çıkarmakla suçladı. Ayrıca, Almanları herhangi bir sözlü müzakere olmayacağı konusunda bilgilendirdi. Alman Delegasyonuna sadece yazılı olarak cevap verme hakkı tanındı.

Sıra Alman heyet başkanı Brockdorff konuşma metni olarak bir daha yumuşak biri daha sert olmak üzere iki farklı konuşma hazırlamıştı, sert olan konuşmasını seçti. Almanya’nın yenilgisini kabul etti, ancak savaşta Alman sorumluluğunu reddetti. Wilson ilkelerine ve diplomatik notlara dayalı bir barış yapılmasında ısrar etti.

Müttefikler barış şartlarını Almanlara bildirmiş ve Almanlarda bu barış şartlarına cevap vermek zorunda kalacaklardı.

Versay Antlaşması Önemi

Ağır koşullar içermesinden dolayı Versay Antlaşması Almanya’da şiddetli tepkiye neden olmuş ve antlaşma ihanet olarak yorumlanmıştır. Versay Antlaşması Alman İmparatorluğu’nun sonunu hazırlayan bir antlaşma olarak tarihteki yerini almıştır.

Almanya’da Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra yaşanan siyasal istikrarsızlık ve ekonomik sorunlara, Nazi Partisinin iktidara gelişine, Versay Antlaşması’nın neden olduğu kabul edilmektedir.

Versay Antlaşması Maddeleri

Clemenceau’nun Almanlara verdiği antlaşma, geleneksel barış antlaşmalarından çok farklıydı. Versay Antlaşması, 440 ayrı bölümden oluşan çok uzun ve detaylı bir antlaşmadır. Bu durum, uzlaşmayı değil aslında topyekün savaş düşüncesinin uzantısını da yansıtıyordu. Almanların Diktat adını verdikleri barışın esas noktaları şöyledir:

• Sınırlar
• Siyasal Hükümler
• Sömürgeler
• Silahsızlanma
• Tamirat Borçları

İlk bölüm Milletler Cemiyeti’nin hedeflerini ve temellerini ortaya koyuyordu ve Almanya bunu itirazsız kabul ediyordu. Başka bir deyişle, devletlerarası anlaşmazlıkları çözmek ve gelecekteki savaşları önlemek, yeni dünya düzeninin temeli anlamına geliyordu. Bundan sonraki bölüm sınırlara ve toprak düzenlemelerine geçiyordu.

Sınırlar

• Almanlar, topraklarının ’üne ve nüfusunun ’una denk gelen toprak kayıplarına maruz kalacaktı.
• Alsace ve Lorraine’ı Fransa’ya iade edildi.
• Belçika’ya Eupen, Malmedy ve Moreset’yi terk edildi.1920
• Kömür zengini Saar bölgesi de Fransa’ya terk ediliyordu fakat 15 sene sonra burada halk oylaması yapılarak kesin durum tayin edilecekti.
• Polonya’ya Poznan ile Batı Prusya veriliyor ve Polnya denize ulaşıyordu.
• Danzing serbest şehir oluyor ve Milletler Cemiyeti’nin korumasına bırakılıyordu.
• Yukarı Silezya’nın maden bölgesi de dahil olmak üzere birçok eyalet Polonya’ya kaybedildi.
• 1920’de yapılan halk oylaması sonunda buranın kuzey kısmı Danimarka’ya, güney kısmı Almanya’ya geçti.

Siyasal Hükümler

• Belçika’nın tarafsızlığı kaldırılıyor ve Almanya’da bunu kabul ediyordu.
• Ren Nehri’nin doğu ve batı kıyılarında 50 kilometrelik bir şerit halinde Almanya hiçbir askeri tahkimat ve tesisat yapamayacaktır.
• Almanya Avusturya ile birleşmeyi kabul ediyor ve Avusturya, Çekoslovakya ve Polonya’nın bağımsızlığını tanıyordu.

Sömürgeler

• Almanya bütün denizaşırı topraklarından vazgeçiyordu.
• Almanyalara ait sömürgelerde manda rejimi adı altında, Milletler Cemiyeti’nin kontrolü altında yeni sömürgecilik rejimi kuruluyordu.
• Almanlar ayrıca Afrika ve Pasifik’teki kolonilerini İngiltere, Fransa, Belçika ve Japonya’ya bırakıyorlardı.

Silahsızlanma

• Almanya’da mecburi askerlik kaldırılıyordu.
• Ordusu 100.000 kişiye indiriliyor ve donanması da 15.000 kişi ile sınırlandırılıyordu.
• Tanklar, denizaltılar, uçaklar, zehirli gazlar ve büyük savaş gemileri yasaktı.
• Açık deniz filosu müttefiklere teslim edilecek.
• Rheinland askerden arındırılacak ve Müttefik kuvvetler tarafından işgal edilecek.

Tamirat Borçları

• Almanlar hem nakit hem de ayni olarak ödeme yapmak zorunda kalacaktı.
• Ticaret filosu, 40 milyon ton kömür ve kimyasal stokların ve diğer kaynakların P’si müttfeklerin eline geçecekti.
• Müttefiklerin savaş zararlarını ve gazilerin emekli maaşlarını tazmin etmek için milyarlarca mark tazminat da planlandı.
• Ödenecek olan paranın miktarı ileriki bir tarihte kesinleşmiştir ki, 1921’de 56 milyar dolar olarak tespit edilmiş fakat aynı sene içinde 33 milyar dolara indirildi.
• Bu miktar Almanya’nın ödeme kabiliyetinin çok üstündeydi ve Almanya’yı ekonomik yıkıntıya mahkum ediyordu.
• Tazminatları haklı çıkarmak için müttefikler 231. maddeyi dahil ettiler. (Savaş suçu maddesi olarak da bilinir)

Versay Antlaşması’nın 231. Maddesi

Versay Antlaşması’nın 231. Maddesi, Savaş Suçluluğu Maddesi olarak da bilinen maddedir. Alman İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’nı kaybetmesiyle imzaladığı Versay Antlaşması ile İtilaf Devletleri’ne vermiş olduğu zararları ödemesini içeren bir tazminat maddesidir.

231. Madde en tartışmalı maddelerden bir tanesiydi. Madde; “İtilaf Devletleri, İlgili Hükümetler ve Almanya teyit ederki, Almanya ve müttefikleri’nin, İtilaf Devletleri’ne vermiş oldukları tüm kayıplar ve hasarların Almanya ve müttefikleri, tarafından karşılanacaktır.

Madde her ne kadar diğer İttifak Devletleri’ni de kapsıyor olsa da anlaşmanın başka bir maddesinde “Almanya, savaşın tüm zararlarından sorumludur” hükmü vardı. Böylece savaşın bütün yükü Almanların üstüne yıkılmak istenmiştir.

Bu madde,  tazminat talep edilmesine izin vermek için pragmatik bir önlem olarak eklenmiştir.

Versay Antlaşmasının Sonuçları

Almanya’ya dayatılan barışın şartları şunlardı: Milletler Cemiyetin’den dışlanma, toprak kayıpları, savaş tazminatı ve savaşın sorumluluğu. Müttefiklerin önerdikleri barış şartları ortaya çıkması, her iki tarafta da bazıları için şok etkisi yaratmıştı. Almanya’da hiç kimse barış şartlarından memnun değildi.

• Almanya savaş suçlusu olarak kabul edildi.
• Savaş tazminatlarını ödeyebilmek için para basma yoluna gitti ve bu da Almanya’da hiperenflasyonun ortaya çıkmasına neden oldu.
• Almanya savaş tazminatlarını ödeyemeyecek duruma gelince, Fransa Ruhr bölgesini ele geçirdi.
• İçerdiği ağır şartlar nedeniyle Versay Antlaşması Alman halkının zihnine “dikte edilen barış” olarak yerleşti.
• Müttefiklerin 1921 yılında 132 milyar mark olarak belirledikleri tazminat miktarı müzakereler sonrası 1920’lerin sonlarında 36 milyar marka kadar düşürüldü.
• 1932 yılında dünyada meydana gelen küresel ekonomik kriz nedeniyle ödemeler tamamen durduruldu.
• Nihai Milletler Cemiyeti Sözleşmesi, Versay Antlaşması ile birlikte kabul edildi.
• Uluslararası Çalışma Örgütü, 1919’da Versailles Barış Anlaşması uyarınca Milletler Cemiyeti ile birlikte kurulmuştur.
• Woodrow Wilson “14 nokta prensibiyle” Versay’ın önemli aktörlerinden olmasına karşın ABD hiçbir zaman birliğe üye olmadı. 
• Versay Antlaşması’nın en önemli mirası, Hitler’in yükselişine zemin hazırlayarak 2. Dünya Savaşı’na ortam yarattı. 
• Alsas-Loren ve değerli kömür madenlerinin kaybı Almanya için “yıkıcı” bir darbe oldu. 
• Versay Antlaşması’nın hükümleri uyarınca Alman sömürgeleri resmi olarak Milletler Cemiyeti mandası altına alındıysa da pratikte İngiltere, Fransa ve Belçika kontrolüne geçti. 

• Versay Barış Antlaşması- Vikipedi
• 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1918) – Prof. Dr. Fahir Armaoğlu
• Versay Antlaşması’nın 231. Maddesi – Vikipedi
• Hazin Savaş 1914- 1918 – Nıall Ferguson