Birinci İnönü Savaşı: Ordunun Yükselen Manevi Gücü

Birinci İnönü Savaşı düzenli Türk ordusunun Batı Cephesi’nde Yunan ordusu ile yaptığı ilk savaştır.
Çerkez Ethem’in isyan halinde olduğu dönemde, Yunanlılar 6 Ocak 1921’de tüm cepheden saldırıya geçmişlerdir.

Türk ordusuna göre sayıca çok olan Yunanlılar, 6 Ocak’ta Bursa ve Afyon üzerinden Eskişehir-Afyon yönüne harekete geçmişlerdir. 9 Ocak’ta İnönü mevkiine gelen Yunan ordusu öğleden sonra saldıraya geçmiştir.

Yunanlıların üstün kuvvetlerle başlattığı bu saldırı, Türk direnişi karşısında kırılmıştır. Düşman ordusu 11 Ocak tarihinde eski konumuna çekilmek zorunda kalmıştır. Bu başarı yakın tarihimizde Birinci İnönü Zaferi olarak bilinmektedir.

Kış döneminin zor şartları altında gerçekleşen Birinci İnönü Savaşı’nın moral açısından Kurtuluş Savaşına çok önemli katkıları olmuştur.

Birinci İnönü Savaşı Nedenleri

Kurtuluş Savaşı tarihimizde düzenli ordunun ilk başarı Birinci İnönü Savaşıdır. Bir taraftan Çerkez Ethem’e karşı hareketler devam ederken, 6 Ocak 1921’de Yunan genel saldırısı başlamıştır. Yunan taaruzu Batı Cephesi’nin durumunu oldukça karışık bir duruma getirmiştir. Bu savaşın başlıca nedenleri:

• Çerkez Ethem ayaklanmasından Yunanlıların faydalanmak istemesi.
• Yeni kurulmuş olan düzenli ordunun daha fazla güçlenmesine fırsat vermemek.
• Sevr Antlaşmasını Türklere zorla kabul ettirmek istenmesi.
• Yunanlıların Sevr Antlaşmasından paylarına düşen bölgeleri bir an önce elde etmek istemeleri.
• Yunanistan’da yapılan seçimlerden sonra iktidara Kral Konstantin’in gelmesi. Yeni seçilen iktidarın Anadolu’daki savaşı devam ettirmek istemesi.
• Başkomutan Papulos’un da Türk ordusunun kuruluşunu tamamlamadan harekete geçme düşüncesi.

Birinci İnönü Savaşı Hangi Devletler Arasında Yapılmıştır?

Yunanistan’da gerçekleşen 14 Kasım 1920 seçimlerini Kralcılar kazanmıştı. Başa geçen Kral Konstantin, hızlı ve başarılı bir sonuçla Anadolu seferini tamamlamak istiyordu. Bu nedenle 6 Ocak 1921’de, Yunan orduları Bursa ve Uşak cephelerinden saldırıya geçti.

Bu yüzden de Batı Cephesi Komutanlığı, Çerkez Ethem hareketini durdurmak zorunda kaldı. Ordu birlikleri de hemen İnönü ve Dumlupınar’daki savunma mevzilerine geri gönderildi. 6-10 Ocak 1921 tarihleri arasında gerçekleşen Birinci İnönü Savaşı, Türk ve Yunan orduları arasında gerçekleşmiştir.

Birinci İnönü Savaşı Nerede Yapıldı?

Çerkez Ethem olayı nedeniyle, bir kısım Türk birliklerinin cephelerden alınmasını Yunanlılar fırsat olarak görmüştü. Bu durumdan faydalanmak isteyen Yunanlılar, 6 Ocak 1921 sabahı harekete geçti. Bu durum karşısında Türk komuta heyeti, kendilerinden üstün olan Yunanlılarla, İnönü bölgesinde çarpışmayı kararlaştırdı. Böylece Türk ordusunu o bölgeye doğru harekete geçirdi.

Birinci İnönü Savaşı Komutanı Kimdir?

Kurtuluş Savaşının başında Batı Cephesini Ali Fuat Paşa komuta etmektedir. Ali Fuat Paşa’nın, İnönü Savaşından önce Gediz Savaşını kaybetmesi üzerine Batı Cephesi Komutanlığına, İsmet İnönü atanmıştır.

İnönü Savaşlarının komutanlığını İsmet (İnönü) Paşa yapacaktır. Gediz Savaşı’ndan doğan sıkıntı cephede böyle bir değişikliği gerekli kılmıştır. Ali Fuat Paşa’nın cephedeki etkinliği, Gediz Savaşı sonunda sarsılmıştır.

Birini İnönü Savaşı Tarihi

Milli Mücadele’de düzenli ordunun ilk başarısı olan Birinci İnönü Savaşı 6 Ocak 1921’de Yunan saldırısı ile başlamıştır. Türk ve Yunan orduları arasında yapılan bu savaş 10 Ocak 1921 tarihine kadar devam etmiştir.

Yunanlılar yapılan savaşta oldukça yıpranmışlardı. Türk ordusundan üstün olan Yunan kuvvetleri bazı gerçekleri anlamış ve geri çekilme kararı almışlardır.

Birinci İnönü Savaşının Önemi

• Milli Mücadelenin Batı Anadolu’daki ilk başarısı olarak tarihe geçmiştir.
• Türk ulusunun varlığı ve savaş gücü ispatlanmıştır.
• TBMM Hükümeti ve ordusu içte ve dışta değer ve önem kazanmıştır.
• İstanbul hükümeti karşısında güç ve üstünlük kazanılmıştır.
• Milletin ordusuna ve hükümetine olan güveni artmıştır.
• Yurdun her tarafından orduya bağış ve yardımlar yapılmaya başlanmıştır.
• 13 Ocak 1921 tarihli Meclis oturumunda İnönü Zaferi büyük bir çoşku ile kutlanmıştır.
• Düzenli birliklerin ilk savunma savaşı olan bu mücadelenin zaferle bitmesi, daha sonra kazanılacak olan zaferlerin ilk habercisi oldu.

Birinci İnönü Savaşının Sonuçları Nelerdir?

Yunanlıların çok üstün kuvvetlerle İnönü mevzilerine karşı giriştikleri bu saldırı, çetin Türk direnişi karşısında kırıldı ve düşman geri çekilmek zorunda kaldı. Türk ordusunun göstermiş olduğu bu başarının ulusal ve uluslararası açıdan sonuçları olmuştur.

Birinci İnönü Savaşının Ulusal Sonuçları Nelerdir?

Yunan kuvvetlerinin geri çekilmesi ve Türk ordusunun üstün gelmesi açısından, Birinci İnönü Zaferi’nin ulusal sonuçlarına bakacak olursak öncelikle şu sonuçlar alınmıştır:

• 15 Mayıs 1919’dan itibaren ilk defa Türkler Yunan saldırısını İnönü’de durdurmuştur.
• Türk pilotları düşman safları üzerine inerek düşman mevzilerine makineli tüfek ateşi açmışlardır.
• Çerkes Ethem isyanı bastırılmıştır.
• Milli Mücadele’de iç isyanlar arzu edildiği şekliyle sonuçlandırılmıştır.
• Kuvayı Milliye dönemi kapanmış ve Kurtuluş Savaşının düzenli ordu ile devam edebileceği anlaşılmıştır.
• Birinci İnönü Muharebesi askeri firarilerin önlenmesi için gerekli bir başarı olmuştur.
• Batı Cephesi Komutanı Albay İsmet İnönü Tuğgeneralliğe yükseltilmiştir.
• 20 Ocak 1921’de ilk Anayasa (Teşkilatı Esasiye) yürürlüğe girmiştir.
• İstiklal Marşı 12 Mart 1921’de kabul edilmiştir.

Birinci İnönü Savaşınının Uluslararası Sonuçları Nelerdir?

• Batı dünyası Birinci İnönü Savaşları sonunda Ankara Hükümeti’ni eskisine göre daha fazla dikkate almışlardır.
• Yunanlılar bu savaş sonunda büyük şakınlık yaşamış ve İtilaf Devletleri ile arasında anlaşmazlıklar artmaya başlamıştır.
• İtilaf devletleri Sevr Antlaşmasını yumuşatmak için Londra’da konferans düzenlemeye karar verdiler. Londra Konferansı ile Ankara Hükümeti’nin varlığı resmen tanınmış oldu.
• Rusya ile dostluk anlaşması yapmak için Moskova’da yapılan görüşmeler, İnönü zaferinin ardından gerçekleşti.
• 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Dostluk Antlaşması ile Sovyetler Birliği ile sınırlar belirlenmiş oldu. Rusya’nın, Türkiye’ye para ve savaş malzemesi yardımı yapması kararlaştırıldı.
• Afganistan ile 1 Mart 1921’de imzalanan Türk-Afgan Dostluk Antlaşması imzalandı.
• Ankara Hükümeti’nin meşruluğu ispatlanmış oldu.
• Yunanlılar dünya kamuoyunda mağlup duruma düşmüşlerdir.

İnönü Meydan Muharebesi’nde Batı Cephesi birliklerinin uğurlu ve üstün komutanız altında kazandıkları kesin zaferden dolayı size ve kahraman ordumuzun bütün komutanlarıyla subay ve erlerine Büyük Millet Meclisinin en içten tebriklerini sunar ve bu zaferin, kutsal topraklarımızı düşman istilasından tamamen kurtaracak olan kesin zafere hayırlı bir başlangıç olmasını Allah’tan temenni ederim. Bu tebriklerimin ordunun bütün er ve subaylarına tebliğini rica ederim M. Kemal Atatürk

• Birinci İnönü Muharebesi – Vikipedi
• Milli Mücadele’de Bir Dönemeç – Prof. Dr. Yaşar ÖZÜÇETİN 
• Mondros’tan Mudanya’ya Kadar IV – Dr. Selahattin TANSEL