Atatürk’ün Samsuna çıkıp Mili Mücadele için topyekün bir isyan ateşi yakmasını bizler her yıl 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutluyoruz.
Milli Mücadele dönemini yaşamamış olan bizler için o günün koşullarını anlamak ne kadar da zor olmalı.
Atatürk ve Silah Arkadaşlarının Bizlere armağan ettiği 19 Mayıs 1919’un biraz daha gerisine gidip Milli Mücadele öncesinde ve Samsun’a çıkılmadan yaşananlara bir göz atalım hep birlikte.
19 Mayıs 1919 Öncesi Gelişmeler
1919 senesi Mustafa Kemal’in Milletine liderlik ederek Kurtuluş Savaşını gerçekten imkansız şartlarda başlattığı bir sene olarak Türk Tarihine geçmiştir. 1919 senesinin o karanlık dönemlerinde hangi koşullarda mücadeleye başladığını ileride kendi eseri olan Nutuk’ta anlatmıştır.
19 Mayıs 1919 Samsun’a geçmeden önce Mustafa Kemal Atatürk Türk Milleti’nin içinde bulunduğu karanlık dönemde hazırlıklarını silah arkadaşları ile birlikte başlatmıştı.
13 Kasım 1918 günü Adana’dan İstanbul’a gelen Atatürk İtilaf donanmalarının İstanbul’u işgalini izlerken Yaveri Cevat Abbas’a “Geldikleri gibi Giderler” diyecekti.
Mustafa Kemal İstanbul’a gelir gelmez hemen çalışmaya başlayacak ve Türk Milletinin bağımsızlığı için sonuna kadar mücadele edecekti.
Mustafa Kemal Paşa ilk olarak İzzet Paşa ile görüşme yapıp onun Sadrazamlığa gelmesini ve kendisinide Harbiye Nazırı olarak atamasını istemiştir.
İzzet Paşa tekrar göreve gelirse Mustafa Kemal’i Harbiye Nazırı yapacağını söylemiştir. Ama Padişah Tevfik Paşa’yı sadrazam yapmıştı.
Tevfik Paşa’nın Meclisten güvenoyu alması ve göreve başlaması gerekiyordu. İşte Mustafa Kemal Tevfik Paşa’nın Güvenoyu almaması için Mebusan Meclisinde Milletvekilleri ile kulis yaparak İzzet Paşa’nın Sadrazamlığa gelmesi için elinden geleni yapacaktı.
Baskı altındaki mebuslar ise Tevfik Paşa’ya güvenoyu vermezlerse Meclisin kapatılabileceğini düşünüp Tevfik Paşa’ya güvenoyu vermişlerdir.
Mustafa Kemal Paşa artık Meclis için bir şey yapamayacağını anlayınca tek çare olarak Padişah Vahdettin ile görüşmek isteyecektir. 22 Kasım1918’de cuma selamlılığında görüşecekler ve bu görüşmeden kesin bir şey çıkmayacaktır.
1918 senesinin sonlarına doğru İstanbul’da Amerikan mandasını isteyenler Wilson prensipleri Cemiyetini kuracaklardır.
Kurucularının arasında Halide Edip’inde bulunduğu kişiler dilekçe ile resmen Amerikan mandasını isterler. Türk Milletinin hürriyetinden başka bir şey düşünmeyen Mustafa Kemal bunu kesinlikle reddecektir.
Mustafa Kemal Paşa bu fikirleri kurdurmuş olduğu Minber gazetesi ile şiddetle eleştirir. Bu gazete daha sonra sansür sebebi ile kapatılacaktır.
Sansür nedeni ile Minber gazetesi kapatılmış ve Meclisi Mebusan’da İtilaf devletlerinin baskısı ile fesih edilmiştir. Artık Mustafa Kemal’in İstanbul’da siyasi çalışmaları sona ermişti.
Amerikan mandasını isteyenlerin yanında birde İngiliz Muhipleri cemiyeti kurulmuştu. Mustafa Kemal artık İstanbul’da yapılacak bir şey olmadığını anlamış ve Anadolu’ya geçmenin yollarını araştırmaya başlamıştı.
Anadolu Ateşi Yakılıyor
Mustafa Kemal’in aklında ilk olarak İstanbul’da Yönetim ile ilişki kurup Harbiye Nazırlığına atanmak vardı. Bununla istediği orduyu ayakta tutup silah ve mühimmatların İtilaf devletlerinin eline geçmesini engellemekti.
Bunun imkansız olduğunu gören Mustafa Kemal Paşa bir şekilde Anadolu’ya geçmenin yollarını aramaya başladı. Milli Mücadelenin omurgasını 20. Kolordu Komutası altındaki Ali Fuat Paşa üzerinden başlatacaktı.
Mustafa Kemal’in yaveri Cevat Abbas’a Gebze-Kocaeli hattında silahlı askerler oluşturup o hattın güvenliğini sağlamasını istemiştir.
Yaver Abbas o hattın güvenliğini Yahya Kaptan’a verecektir. Mustafa Kemal için görev yapan Yahya Kaptan bir komplo ile hayatını kaybetmiştir.
Cevat Abbas’ın açıkladığı bu gizli Anadoluya geçiş planı eğer Samsun’a geçiş olmasaydı Kurtuluş Mücadelesi Kocaeli üzerinden başlayacaktı.
Bu bugün bizlere Atatürk’ün her türlü planı ve tedbiri aldığını gösterir. Belki güzergah değişikliği Milli Mücadele seyrini tamamen değiştirecekti.
3. Ordu müfettişi olarak Bandırma vapuru ile Anadoluya geçeceği için bu hattı kullanmamıştır Mustafa Kemal Paşa.
19 Mayıs 1919 Samsun Yolu Mustafa Kemal’e Nasıl Açıldı?
1919 senesinde İngiliz’lerin işgali altındaki İstanbul’da tutuklama hareketi başlamıştır , birçok İttihatçı bu sebeble tutuklanır. İngilizler İstanbul Hükümetine verdikleri listeler ile istedikleri tutuklamaları gerçekleştirmeye başlamışlardır.
Üst düzey subayların tutuklanmaları sonucu İstanbul’da üst rütbeli general fazla kalmamıştır. Bu durum Mustafa Kemal Paşa’ya Anadolu kapılarını açacak bir gelişme olacaktır.
Harbiye Nazırı Şakir Paşa’nın da yardımıyla Mustafa Kemal Paşa Padişahtan Anadolu’ya Görevli komutan olarak geçiş izni alacaktır.
Amaç Mustafa Kemal’i İstanbul’dan Uzaklaştırmak mıydı?
Bütün herkesin o zamanlar kendine göre hesabı farklı. Mustafa Kemal Paşa en başından Anadolu’ya geçişin planlarını hazırlamış doğru zamanı beklemekteydi.
Arkadaşları ile Şişli’deki evinde yaptığı hazırlıklarda Gebze-Kocaeli yolunu geçiş için hazırlamışlardı.
Sadrazam Damat Ferit İngilizlerin Mustafa Kemal Paşa’yı asi bir komutan olarak gördüklerini biliyordu. İstanbul’daki İngiliz Komutanlığı Mustafa Kemal’i Başkent İstanbul’da istemiyordu.
Onların Gözünde Mustafa Kemal çok İyi bir komutan aynı zamanda iyi bir toparlayıcı güçtü.
Padişah Vahdettin ise Mustafa Kemal Paşa ile daha önce beraber Almanya seyahatine çıkmış kendisini yakından tanıyordu.
Mustafa Kemal Paşa İstanbul’a gelmeden hemen önce Suriye’deki askerlerini güvenli bir noktaya taşımıştı. Mustafa Kemal eğer Samsun’a giderse orada İngilizlerin istediği şekilde asayişi sağlayabilirdi.
Yoksa İngilizler Karadenizi İşgal edeceklerdi.
Sonunda herkesin kendine göre olan hesapları bir şekilde gerçekleşiyordu. Ama esas olan Türk Milletinin kaderi İstanbul’dan Samsuna’a doğru gitmekteydi.
Ulusal Bağımsızlık ve Samsun’a Geçiş
29 Nisan 1919 tarihi Harbiye Nazırı Şakir Paşa Mustafa Kemal’e İngilizlerin hazırladığı dosyayı verip Karadeniz bölgesinin asayişini sağlaması isteyecektir.
Amaç KaradenizdeTürk’lerin Rumlara saldırıların önlenmesi ve İngiliz müdahalesinin önüne geçilmesidir. Şimdi sıra Mustafa Kemal Paşa’nın ekibini kurmasına gelmiş ve hazırlıklar başlamıştır.
Bu konuda Mustafa Kemal Paşa’ya yaveri Cevat Abbas yardımcı olacak ve Bandırma vapuru ile Samsuna 55 kişilik heyet yola çıkacaktır.
Tarihi Bandırma vapuru yola çıkmak için hazırlıklarını tamamlamış İstanbul’dan ayrılmak üzere hazır bekliyordur.
Güneş battıktan sonra yola çıkan Bandırma vapurunun güvertesinde Mustafa Kemal Paşa kaptanı çağırtır yanına. Ulusal Mücadele yolunda verilen ilk emir:
” Düşman devletlerinin herhangi bir vasıtasının haksızlığına uğramamak için sahile yakın bir rota tutunuz! Şayet mutlak tehlike görürseniz gemiyi karaya , en yakın sahile oturtunuz!”
Bu emrini veren Mustafa Kemal Ulusal Bağımsızlık savaşa başlamak üzere istirahate çekilmiştir.
19 Mayıs 1919 Samsuna ayak basan Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları hiç durmadan ve dinlenmeden vatanın bağımsızlığı için ellerinden gelen tüm çabayı göstermişlerdir.
” Atamızın bu bayramı gençlere armağan ettiğini unutmuyoruz, koruyacağımıza söz veriyoruz Atam izindeyiz! “
Twitter'da takip edin Bir e-posta göndermek 
