İzzettin Çalışlar (1882 – 20 Ağustos 1951)

İzzettin Çalışlar, (1882-1957) Türk asker ve siyaset adamıdır. Ataullah Bey ve Esma Hanım’ın evlatları olan İzzettin Çalışlar ailenin en küçük çocuğu olarak 1882’de Yanya’da doğmuştur.

İzzetin Çalışlar Kimdir?

Miralay İzzet Çalışlar, Büyük Taarruz Savaşı’nda Batı Cephesi Komutanlığı’nda 1. Kolordu Komutanı olarak görev almış ve Kurtuluş Savaşı’nın başarıyla sonuçlanmasında son derece kritik görevlerde rol almış Türk Komutanı.

20 Ağustos 1951 tarihinde hayatını kaybeden İzzettin Çalışlar’ın cenazesi İstanbul Edirnekapı Şehitliği’ne defnedildi. 25 Ekim 1988 yılında diğer yüksek rütbeli Türk Kurtuluş Savaşı komutanları ile birlikte Devlet Mezarlığı’na defnedildi.

Eğitim Hayatı

Ortaöğrenimini Yanya’da askeri okulda tamamlayan ve ardından 1901’de Mühendishane-i Berr-i Hümayun’a girdi. 1903’de bu okuldan mezun olan İzzetin Çalışlar, Harp Akademisi’ni 1906’da Topçu Sınıfı ikincisi olarak bitirdi ve Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle orduda göreve başladı.

Askerlik Hayatı

İlk görevleri 17 nci Seyyar Jandarma Alayı 1. Batarya Komutanlığı ve 21. Alay 1. Tabur Komutan Vekilliği olan İzzettin Çalışlar, 1909 yılında, 3. Ordu (Hareket Ordusu) Karargahında, 1. Mürettep Tümen Kurmay Başkanlığı’nda, daha sonra da sırasıyla, 3. Ordu 21. Alay’da, Üsküp 5. Kolordu’da Tabur ve Tümen komutanlıklarında bulundu.

Balkan Savaşı süresince, Fatih Redif Tümeni, 14. Nizamiye Tümeni Kurmaylıkları yapan, 7 Kasım 1913’de Kıdemli Yüzbaşılığa yükselen İzzettin Çalışlar, Genelkurmay 3. Şube ve Edime Kalesi Komutanlığı’nda görev aldı.

Mustafa Kemal Paşa, Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi’ne geldiğinde, İzzettin Çalışlar’ı, 19. Tümen Kurmay Başkanı olarak yanına çağırdı. Binbaşı rütbesiyle cepheye gelen İzzettin Çalışlar, 1915’de Kurmay Başkanı olarak, Atatürk’ün yanında bu savaşın önemli bir karargah subayı olarak görev yaptı.

Yine Mustafa Kemal Paşa’nın 16. Kolordu ve 2. Ordu Komutanı olarak görev yaptığı sırada bu birliklerin kurmay başkanı olarak görev yaptı.  İzzettin Çalışlar, 14 Eylül 1916’da Yarbay rütbesine yükseldi ve Genel Karargahta görevlendirildi.

16 Haziran 1917’de 2. Ordu Kurmay Başkanlığı’na atandı. Bu cephedeki Bitlis ve Muş Muharebelerin’de Mustafa Kemal Paşa’nın yanında bulundu. 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’ni ardından İstanbul’da Genelkurmay 4. Şube Müdürlüğüne nakledildi.

Türk Kurtuluş Savaşı

İzzettin Çalışlar, 1920 senesinde Personel Başkanlığı emrine atandı ise de, 1 Temmuz 1920’de Mudanya’ya çıkarak Milli Ordu’ya katıldı.

Ankara Hükümeti tarafından, Milli Mücadele’yi yürüten kuvvetlerin komutanlığına 24 Temmuz 1920’de, 20. Kolordu Komutan Vekili olarak atandı. 20. Kolordu’nun feshedilmesi üzerine 23. Tümen Komutanlığı görevine devam etti.

Çerkez Ethem İsyanı’nın bastırılmasında önemli derece rol oynadı. Bu başarısı sebebiyle TBMM tarafından Miralay rütbesine terfi ettirildi. Birinci ve İkinci İnönü Savaşlarında 61. Tümen Komutanı, Kütahya-Eskişehir Savaşları ve Sakarya Meydan Savaşı’nda 1. Grup Komutanı olarak görev yaptı.

Sakarya Meydan Savaşı sonrası Türk Ordusu’nda grup komutanlıklarının kaldırılması ve yerine kolorduların kurulması ile 15 Eylül 1921’de 1. Kolordu Komutanlığı’na atandı.

Büyük Taarruz ve Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde 1. Kolordu Komutanlığı görevinde, Yunan kuvvetlerinin imha edilmesinde büyük rol oynadı. Başarılarından dolayı 1922 yılında Tümgeneral rütbesine terfi etti ve Paşa oldu.

Milli Mücadele’de İzzettin Çalışlar’ın payına her zaman en güç görevler düşmüştür. 1922 Büyük Taarruz’da İzzettin Çalışlar, bütün ordunun sol yanında Dumlupınar’a karşı hareket eden bir grubu kumanda ediyordu. Bu, müstakil bir vazife idi ve ancak bu vazifenin iyi yapılması, düşünülen büyük planın uygulanmasına imkan verebilirdi. Bu sebeple de İzzettin Çalışlar’ın Büyük Taarruz’un başarıya ulaşmasında vazife ve şeref hissesi, birinci derecede sayılır. Mustafa İsmet İnönü 2. Türkiye Cumhurbaşkanı

İzmir’in Kurtuluşu’ndan sonra Başkomutan Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa tarafından 9 Eylül 1922 tarihinden itibaren ek görevle İzmir Askeri Valisi olarak atandı.

Cumhuriyet Dönemi

İzzettin Çalışlar, 2. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinde 17 Temmuz 1923’te Aydın’dan milletvekili seçildi. 2. Dönem Aydın milletvekili iken Mustafa Kemal Paşa’nın isteği ile askerliği tercih ederek 1 Kasım 1924 tarihinde milletvekilliği görevinden istifa etti. 20 Haziran 1925 tarihinde 3. Ordu komutanlığına atandı. Bu görevine devam ettiği sırada 1926 yılında Korgeneral rütbesine terfi etti.

1930 yılında Orgeneral rütbesine terfi etti ve 2. Ordu komutanlığına atandı. 1937 yılındaki Trakya Manevraları’na katıldı. 20 Aralık 1939 tarihinde kendi isteğiyle askerlik mesleğinden emekliye ayrıldı.

Sivil Hayattaki Görevleri

Askerlik mesleğininden emekli olduktan sonra 6. ve 7. Dönem Muğla, 8. Dönem Balıkesir milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görev yaptı. 1940 yılında resmi davet üzerine Maginot Hattı’nı incelemeye gittiği Fransa’da törenle karşılandı.

Uşak’ı kahramanca kurtarmanızdan ve bütün Yunan Ordusu’nu ümitsiz bırakıp perişan eden kahramanca takibinizden dolayı sizi ve kahraman askerlerimizi tebrik eder ve bozularak geri çekilenlerin tam imhasını beklerim. Milletimiz sizin gibi komutanlarla övünmektedir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk

Katıldığı Savaşlar

• 1912-1913 Balkan Savaşı
• 1914-1918 Birinci Dünya Savaşı
• 1919-1922 Türk Kurtuluş Savaşı ( 1 Temmuz 1920’de katılmıştır )

Ödülleri

İzzettin Çalışlar, katılmış olduğu savaşlarda Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan ve Almanya tarafından çeşitli nişan ve madalyalar ile; TBMM tarafından da İstiklal Madalyası ve Takdirname ile ödüllendirilmiştir.

Ölümü

1951 tarihinde aniden başlayan rahatsızlığı sonucu, 20 Ağustos 1951’de İstanbul’da hayatını kaybetti. Edirnekapı Şehitliği’nde toprağa verilen İzzetin Çalışlar’ın kabri, 25 Ekim 1988’de Ankara’da Devlet Mezarlığı’na nakledildi.

• İzzettin Çalışlar – Vikipedi
• Türk İstiklal Harbi’ne Katılan Tümen ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri – Genelkurmay Askeri Tarih Arşivi 
• İzzettin Çalışlar (1882-1951) – Atatürk Ansiklopedisi