Sivas Komutanlar Toplantısı ve Sonuçları

Sivas Komutanlar Toplantısı, Temsil Heyeti ile Anadolu Hareketini destekleyen Kolordu Komutanlarının Sivas’ta yapmış olduğu görüşmelerdir. 16 Kasım 1919’dan 29 Kasım 1919 gününe kadar günlerce süren görüşme ve tartışmaların ardından Sivas Komutanlar Toplantısı’nda önemli kararlar alınmıştır.

Sivas Komutanlar Toplantısı Nedir

Amasya Görüşmeleri’nde (20–22 Ekim 1919) Mustafa Kemal Paşa ve Bahriye Nazırı Salih Paşa arasında yapılan anlaşma 5 protokol halinde düzenlenmiştir. Görüşülen en önemli konu Meclis’in nerede toplanacağı konusu olmuştur.

Mustafa Kemal Paşa’ya göre İstanbul düşman işgalinde olduğuna göre, Meclis’in İstanbul’da toplanması oldukça sakıncalıydı. Salih Paşa bu öneriyi kabul etmiş, fakat İstanbul’a döndüğünde Hükümet’in de, Padişah’ın da böyle bir öneriye karşı oldukları ortaya çıkmıştır.

Onlara göre Meclisin İstanbul’un dışında toplanması, Meclis’in Hükümet’le ilişkilerini çok zorlaştırabileceği gibi, bu durum Osmanlı’nın İstanbul’u terk etmeye hazır olduğu izlenimini de verebilirdi.

Meclisin toplanacağı yer ve seçimler hakkında beliren görüş ayrılıklarını tartışıp kesin bir karara varmak isteyen Temsil Heyeti, kendilerini destekleyen Kolordu ve Tümen Komutanları ile ortak bir toplantı düzenlemeyi zorunlu görmüş ve 29 Ekim’de çağrıda bulunmuştu.

16 Kasım 1919 tarihinden 29 Kasım 1919 tarihine kadar süren görüşme ve tartışmalar sonucunda alınmış olan kararlara Sivas Komutanlar Toplantısı denilmektedir.

Sivas Komutanlar Toplantısına Kimler Katıldı

Amasya Görüşmeleri’ndeki en önemli konu, Milli Meclisin toplanma yeri konusu olmuştur. Bundan dolayı, çok dikkatle davranmak ve duyarlılıkla davranarak bütün özel görüşleri ve kamuoyunu anlayarak uygulanabilecek kararı almak zorunluluğu ortaya çıkmıştır.

Bu yüzden, İstanbul ileri gelenleri ile görüşmeler yapılırken bir yandan da, çeşitli yollarla kamuoyunun nabzı tutulmuştur. Verilecek olan kararın uygulanmasını sağlamak için ordu komutanlarının görüşünü almak da önemli görülmüştür.

Bundan dolayı, 29 Ekim 1919 tarihinde, On Beşinci, Yirminci, On İkinci ve Üçüncü Kolordu komutanları Sivas Komutanlar Toplantısına davet edilmiştir.

Uzaklık ve Özel Durum Nedeni İle Toplantıya Gelemeyenler

• Diyarbakır Kolordu Komutanı Cevdet Bey 
• Edirne’deki Kolordu Komutanı Cafer Tayyar Bey
• Balıkesir’de Komutan Yusuf İzzet Paşa
• Bandırma Tümen Komutanı Kazım Özalp Paşa
• Bursa Tümen Komutanı Bekir Sami Bey’e

Kendilerine, aradaki uzaklık ve özel durumları nedeniyle çağırılmadıkları ve alınacak kararların bildirileceği haber verilmiştir.

Sizi, uzaklıktan ve bölgenizin öneminden dolayı çağırmayı göze alamadık. Görüşeceğimiz konuları birer birer size de sunarak değerli görüşlerinizi soracağız. Hepimiz saygılar sunarız, kardeşim. Temsil Heyeti Adına Mustafa Kemal

Toplantıya Davet Edilen Komutanlar

• Kazım Karabekir Paşa
• Ali Fuat Paşa
• Kurmay Başkanı Şemsettin Bey
• Selahattin Bey

Temsil Heyeti üyesi olan ve üye olmayıp da toplantıya katılmalarından yararlanılan kişilerle ve komutanlarla toplanarak 16 Kasım 1919 günü Sivas Komutanlar Toplantısı görüşmeleri başlamıştır.

Komutanlar Toplantısı Görüşme Gündemi

16 Kasım 1919 günü başlayan Sivas Komutanlar Toplantısı’nın gündemi üç ana konu ile belirlenmiştir. Belirlenen bu üç madde şu şekildedir:

• Meclisi Mebusan’ın toplantı yeri.
• Toplantıdan sonra Temsil Heyeti’nin ve ulusal örgütün alacağı biçim ve çalışma yöntemi.
• Paris Barış Konferansının olumlu ya da olumsuz karar vermesi üzerine nasıl hareket edileceği.

Müdafaai Hukuk Cemiyeti merkez kurullarından gelen cevaplar dört farklı görüşe ayrılmıştır. Bu düşünceler de şu şekilde belirtilmiştir:

• Meclisi Mebusan’ın İstanbul dışında toplanmasını isteyenler.
• Milli Meclisin İstanbul’da toplanmasını savunanlar.
• İstanbul yakınlarında bir meclis toplanmasını düşünenler.
• Bazı merkez kurulları da, Salih Paşa’nın şahsi düşüncesine dayanarak, hükümet onay verirse dışarıda toplanmasında sakınca görmeyenler.

Komutanların Sivas Toplantısı Ve Aldıkları Kararlar

16 Kasım 1919’dan 29 Kasım 1919 gününe kadar, günlerce süren görüşmeler sonucunda Sivas Komutanlar Toplantısı sonucunda alınan kararlar şu şekildedir:

1. Milli Meclis’in İstanbul’da toplanmasında sakıncalar ve tehlikeler olduğu halde, toplantının İstanbul dışında yapılmasını hükümet uygun bulmadığı için ve ülkeyi sarsıntıya uğratmaktan çekinerek, İstanbul’da toplanma zorunluluğu kabul edilmiştir. Ancak, aşağıdaki önlemlerin alınması gerektiği kararlaştırılmıştır.
2. Meclis İstanbul’da toplandıktan sonra milletvekillerinin güvenlik ve özgürlük içinde yasama görevlerini yapmakta olduklarınının anlaşılmasına kadar Temsil Heyeti, Anadolu’da kalarak ulusal görevine devam edecektir
3. Paris Barış Konferansı, olumsuz bir karar verir ve Hükümet ile Milli Meclis’ce bu kararlar kabul edilirse, en uygun yolla ve hızlı olarak ulusal iradeye başvurulacak ve tüzükte açıklanmış olan esasların gerçekleşmesine çalışılacaktır.

Bu kararların uygulanması için alınan önlemler de şu şekildedir:

• Bütün milletvekillerini durum üzerinde aydınlatarak hepsinin düşüncelerini sormak.
• Milletvekillerinin, İstanbul’a gitmeden önce belli şehirlerde toplanarak, meclis İstanbul’da toplanacağına göre, gerek İstanbul’da gerek dışarıda alınması gerekli güvenlik önlemlerini ve programların esaslarını savunacak güçlü bir grubun kurulmasını sağlamak.
• Cemiyetin örgütlerini hızlı şekilde yaymak ve güçlendirmek için kolordu komutanlarının, bölge komutanları ve askerlik şubesi başkanları ile eylemli yardımda bulunmak.
• Sivil örgütlerin başında bulunan yüksek görevlilerden ulusal örgüte bağlı kalacaklarına dair söz almak

Sivas Komutanlar Toplantısı Önemi

Milli Meclis’in İstanbul’da toplanmasını önleyememek zorunluluğu üzerine, İstanbul’da toplanacak Mecliste, yurdun bütünlüğünü, devletin ve ulusun bağımsızlığını güven altına almak için güvenilir bir grup oluşturulmak istenmiştir.

Bunun sağlanması için, 18 Kasım 1919 günlü yönerge ve genelgede, milletvekillerinin belli yerlerde toplanarak önemli olan konuları görüşecekleri açıklanmıştır. Bu yüzden, her sancaktan birer milletvekili Eskişehir’e çağırılmıştır.

Toplantıya çağırılan milletvekilleri ile İstanbul’da alınacak güvenlik ile ilgili konular görüşülmek istenmişse de, bu toplantının Ankara’da yapılması uygun görülmüştür. Bir ay kadar Sivas’ta kalındıktan sonra Ankara’ya geçileceği açıklanmıştır.

Sivas’tan Kayseri yoluyla Ankara’ya gitmek üzere yola çıkan Temsil Heyeti, bütün yol boyunca ve Ankara’da, büyük ulusumuzun sıcak ve içten yurtseverlik gösterileri içinde bugün buraya geldi. Ulusumuzun gösterdiği birlik ve dayanç, ülkemizin geleceğini güven altına alma konusundaki inancı sarsılmaz bir biçimde desteleyecek niteliktedir. Şimdilik Temsil Heyeti merkezi Ankara’dadır. Saygılarımızı sunarız efendim. Temsil Heyeti Adına Mustafa Kemal

Gerçekleşen milletvekili seçimlerinin ardından Mustafa Kemal liderliğindeki Temsil Heyeti İstanbul’da toplanacak olan Milli Meclisin çalışmalarını yakından takip edebilmek için Ankara’ya gelerek çalışmalarını burada devam ettirmiştir.

Bu gelişmeden sonra Ankara Milli Mücadelenin merkezi olarak kalacaktır. Ankara’nın merkez olarak tercih edilmesinde:

• Güvenli bölge oluşu
• Ulaşım yolları üzerinde bulunması
• Batı Cephesine olan yakınlığı

tercih edilmesinde etkili olmuştur.

• Nutuk – Gazi Mustafa Kemal – Türk Tarih Kurumu 1. Cilt
• Nutuk – Gazi Mustafa Kemal – Türk Tarih Kurumu 3. Cilt Vesikalar/Belgeler