Pasarofça Antlaşması Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Pasarofça Antlaşması, 1715-1718 tarihlerinde gerçekleşen ve Osmanlı-Avusturya-Venedik savaşına son veren ve savaştır. Savaşın sonunda Sırbistan’ın kuzeyi, Belgrad ve Banat yaylasının tamamı ve Tımışvar Avusturya’ya; Dalmaçya, Bosna ve Arnavutluk kıyılarının Venedik’e verilmesi, Mora’nın Osmanlı Devleti’nde kalması gibi maddeler içermektedir.

Pasarofça Antlaşması, dönemin Osmanlı Padişahı III. Ahmed zamanında, Sırbistan’ın Pasarofça kasabasında imzalanmıştır.

Pasarofça Antlaşması Nedir?

Pasarofça Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Venedik ve Avusturya arasında 21 Temmuz 1718 tarihinde Sırbistan’ın kasabası olan Pasarofça’da devletlerin kendi aralarında imzalamış oldukları antlaşmadır.

Osmanlı Devleti’nde, Karlofça Antlaşması’nın imzalanmasıyla birlikte batıda başlayan toprak kayıpları sonucu Osmanlı devlet adamları kaybedilen bu toprakları geri almak için mücadale vermeye başlamışlardı.

1711 tarihinde Rus Çarlığı karşısında Poltava savaşını kaybeden İsveç Kralı Demirbaş Şarl ordusu ile birlikte Osmanlı Devleti’ne sığınarak Osmanlı Devleti’nden yardım istemiştir.

Karlofça Antlaşması ile kaybettiği toprakları geri kazanmak isteyen Osmanlı Devleti, Rus’ya ya karşı İsveç’i desteklemiş ve yapılan Prut savaşı ile kaybetmiş olduğu yerleri geri alabilmiştir.

Bu savaş sonunda kuzey bölgesinde Rusya’ya karşı kaybettiği toprakları geri alan Osmanlı devlet adamları, Avusturya ve Venedik’e karşı kaybettiği toprakları da geri alabileceği konusunda ümitlenmişlerdir.

1699’da imzalanan Karlofça Antlaşması sonucu Mora’nın Venedik’e kaybedilmesi, Osmanlı İmparatorluğu’nu çok etkileşmişti.

Sadrazam yeni atanan Damat Ali Paşa, Venedik ve Avusturya’ya kaybedilen toprakları tekrar Osmanlı Devleti’ne kazandırmak istiyordu.

Ayrıca Karlofça Antlaşması’yla Venediklilere kaybedilen Mora Yarımadası’nda yaşayan Ortodoks halk, Katolik’lerin baskısından hoşnut değildi ve Osmanlı yönetiminin altında yaşamak istiyorlardı.

Venedikliler, Osmanlı Devleti’nin ticaret ve hac gemilerine saldırınca ve Karadağ’da ki isyancılara yardım edince Sadrazam Damat Ali Paşa, Venediklilerin barış antlaşmasının şartlarına aykırı davrandıkları gerekçesiyle Venedik’e savaş ilan ettiklerini duyurarak Mora seferini başlattı.

Osmanlı Devleti, Venedik ile yapmış olduğu savaşı kazanıp Mora Yarımadası’nı, Ege Körfezindeki adaları ve Girit’te ki bazı iskeleleri geri kazanmıştır.

Venedik ile birlikte hareket eden Avusturya, Osmanlı Devleti’nin Mora seferini sert bir bildiri ile eleştirip, Osmanlı Devleti’nin ele geçirdiği toprakları derhal Venedik’e geri verilmesini isteyince, Osmanlı Devleti Avusturya’ya karşı savaş ilan etti.

Karlofça Antlaşması ile Avusturya’ya karşı kaybetmiş olduğu yerleri tekrar geri alabilmek için, Sadrazam Damat Ali Paşa komutasında, Osmanlı orduları Macaristan girmiş olsa da burada bozguna uğramışlardır.

Sadrazam’ın şehit olduğu bu sefer sonucu Osmanlı Devleti, Macaristan’da ki son toprağı olan Tımışvarı da kaybederek Belgrad’a doğru düzensiz bir şekilde çekilmeye başlamışlardır.

Avusturya karşısında alınan mağlubiyet ve ordunun disiplinini kaybetmesi paniğe yol açmış bunun sonucu 1717 tarihinde Belgrad elden çıkmıştır.

1718’de Sadrazamlığa getirilen Damat İbrahim Paşa’nın barış istemesi üzerine Pasarofça civarında, İngiltere’nin de katılımı sayesinde barış görüşmelerine başlanıldı.

Yapılacak olan barış görüşmelerinde, Osmanlı Devleti Tımışvar ve Belgrad’ı tekrar geri alabilmek umuduyla barış görüşmelerini yapmak istemiştir.

Pasarofça Antlaşmasının Maddeleri Nelerdir?

Pasarofça Antlaşması görüşmelerinde Osmanlı heyetini, Silahtar İbrahim Efendi ile Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi ile tercüman temsil etmişlerdir.

Karşı taraf olarak da Avusturya ve Venedik heyeti başkanlığında antlaşma hükümlerini görüşmek üzerine toplantıda hazır bulunmaktaydı.

Arabulucu devletler ise İngiltere ve Hollanda olmuştur. 1718 senesinde imzalanan Pasarofça Antlaşma’nın maddeleri şunlardır;

• Bosna’nın kuzeyi, Banat bölgesinin tamamı ve Belgrad dahil olmak üzere Sırbistan’ın kuzey bölgesi, Avusturya ya bırakılmıştır.
• Osmanlı Devleti’ne mülteci olarak sığınmış bulunan Erdel prensi II. Ràkòczi ailesi ile birlikte sınırdan uzak güvenli bir yere yerleştirmeyi kabul etmiştir.
• Trablusgarplı, Cezayirli ve Tunuslu korsanlardan gelebilecek saldırılara karşı, Osmanlı Devleti ticaret güvenliğini sağlayacağına söz veriyordu.
• Pasarofça Antlaşması ile Avusturya tüccarlarına Osmanlı Devleti’nde ticaret serbestliği hakkı tanınıyordu.
• Bir defaya özel olarak Avusturya tüccarlarına ithal ve ihraç edecekleri malların karşılığı olarak %3 gümrük vermesine izin veriliyordu.
• Avusturya’ya bu antlaşma ile Osmanlı Devleti’nin limanlarında konsolosluk açma ve tercüman bulundurma izni tanınıyordu.
• Avusturya Devleti’de Osmanlı tüccarlarına kendi topraklarında konsolosluk kurma hakkı veriyordu.
• Mora yarımadasına Osmanlı Devleti tekrar hakim oluyordu.
• İranlı tüccarların kara yoluyla veya Karadeniz üzerinden, Avusturya topraklarına ticaret yapmak için gelmelerinde alınacak olan gümrük vergisi oranları belirlenmiştir.

Pasarofça Antlaşmasının Sonuçları Nelerdir?

Karlofça Antlaşması sonucunda kaybetmiş olduğu yerleri geri alabilmek umuduyla, Avusturya ve Venedik ile girmiş olduğu savaşın sonunda Pasarofça Antlaşmasını imzalamıştır.

Pasarofça Antlaşmasının sonucunda, Osmanlı Devleti tekrar toprak kayıpları yaşamış ve Balkanlardaki güç dengesi Osmanlı Devleti aleyhine değişmiş oluyordu.

Avusturya devleti, Pasarofça Antlaşması sonucunda, Osmanlı devletinden ticari imtiyaz elde etmiş oluyordu.

Karlofça Antlaşması ile elden çıkan Mora yarımadasında tekrar Osmanlı egemenliği gelmiş olmakla birlikte, Belgrad gibi çok önemli bir Balkan şehri kaybedilmiş oluyordu.

Çok uzun yıllardır Osmanlı egemenliği altında yaşayan Balkan ülkeleri bu antlaşma sonunda yavaş yavaş Avusturya ve Rusya’nın kontrolü altına girmeye başlayacaktır.

Pasarofça Antlaşmasının Önemi Nedir?

Pasarofça Antlaşmasından sonra değişen Osmanlı-Avusturya ve Venedik sınırlarının çevrelenmesi için Prut Antlaşmasından sonra devletler arasında sınır komisyonları oluşturuldu.

Buna göre antlaşmada belirlenen olduğu gibi ilkesi esasıyla hareket edilerek, yeni sınırlar belirlendi. Avusturya ile yapılan ve antlaşmadan bir yıl sonra başlayan sınır belirleme çalışmaları kısa bir sürede tamamlandı.

Buna göre Aluta Nehri ortak sınır kabul edilirken, nehrin doğu tarafı Osmanlılara, batısı tarafı ise Avusturya’ya bırakıldı.

Yine Tuna Nehri üzerindeki tüm adalar Osmanlı Devleti’ne bırakıldı. Venedik ile birkaç bölge üzerinden yapılan sınır belirleme çalışmaları ise Prut Antlaşmasının imzalanmasından altı ay sonra başladı.

Buna göre Bosna, Dalmaçya ve Arnavutluktaki tüm kale ve adalar Venedik’e bırakılırken, Mora ve çevresi Osmanlı’da kaldı.

Pasarofça Antlaşmasının Venedik’ten çok Avusturya’nın lehine sonuçlanmıştır.

Osmanlı Devleti bu antlaşmanın sonucunda kaybetmiş olduğu büyük toprak kayıpları ile Orta Avrupa’dan çekilmek zorunda kalmış aynı zamanda, Avrupa için artık korkutucu bir güç olmaktan çıkmaya çıkmıştır. Avrupa Devletleri, Osmanlı Devleti’nin zayıflamış olduğunu anlamışlardır.

Sık Sorulan Sorular

 Son Yazılar

• Musul Sorunu: Lozan Antlaşmasının En Büyük Pürüzü
• 1924 Anayasası: Barış ve Kalkınma Dönemi
• Sivas Kongresi Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
• 9 Adımda Halifeliğin Kaldırılması Ve İlginç Detaylar
• İzmir Suikastı: Atatürk’e Kurulan Tuzak
• Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası: Demokrasi Denemesi
• İzmir İktisat Kongresi: Ekonomik Kurtuluş Savaşı
• Cumhuriyetin İlanı: Türk İnkilabının En Büyük Adımı
• Maarif Kongresi: Bağımsızlık Mücadelesi ve Eğitim
• İkinci İnönü Savaşı ve Milli Mücadeledeki Önemi