İkinci İnönü Savaşı ve Milli Mücadeledeki Önemi

İkinci İnönü Savaşı, 23 Mart-1 Nisan 1921 tarihleri arasında İnönü yakınlarında Türk Ordusu ile Yunan Ordusu arasında gerçekleşen savaş.

Birinci İnönü Zaferi, Mondros’tan sonra düzenli ordunun Batı Anadolu’da canlanmaya başladığını ispatlıyordu. Bu başarının sonucunda Londra Konferansı’nın, yani Sevr Antlaşması’nın gözden geçirilmesinin kapısı açıldı.

İtilaf Devletleri Londra Konferansı’nda Türk Heyeti’ne yaptığı teklifin karşılığını almayı beklemeden, Yunanlılar bütün orduları ile saldırıya geçmişlerdir. Aslında Türk Genelkurmayınca da bir Yunan saldırısı olacağı daha önceden haber alınmıştı.

Genelkurmay tarafından alınan bu saldırı harekatı Batı ve Güney cephesi komutanlıklarına da bildirilmiştir. Mustafa Kemal Paşa’nın “Böylece İnkilap tarihimizin bu sayfası İkinci İnönü Savaşı ile yazıldı” dediği bu başarı; siyasi, askeri ve psikolojik açıdan Milli Mücadele’nin bundan sonraki seyrini olumlu yönde etkilemiştir.

İkinci İnönü Savaşı Nedenleri

Londra Konferansı’nın bir sonuç vermemesi, Sevr Antlaşması’nı uygulamak için İtilaf Devletleri’ni yeni bir girişime yöneltmiş ve bu amaçla Yunan işgal ordusunu teşvik etmişlerdi.  savaşı önlemek bakımından başarılı olma olasılığı oldukça düşüktü. Çünkü, Yunanlılar Sevr Antlaşması’nı yetersiz buluyorlardı.

Bilindiği gibi Anadolu’daki Milli Kuvvetlere karşı harekete geçmek için uygun zamanı bekleyen Yunanlılar, Çerkes Ethem ayaklanmasından faydalanarak harekete geçmişlerdi. Henüz kurulmuş olan düzenli ordunun daha fazla güçlenmesine fırsat vermemek ve Sevr’i kabul ettirmek istemeleri 1. İnönü Savaşı’na neden olmuştu.

Yunanlılar, yeni bir saldırı ile elde edilecek olan zaferin İnönü yenilgisinin izlerini sileceğini ve Yunan kralının prestijini arttıracağını düşünüyorlardı. Bu düşüncelerine ek olarak İtilaf Devletleri’nin güvenini kazanmak için askeri saldırıda bulunmaya karar vermişlerdi.

İkinci İnönü Savaşı’na siyasi düşüncelerle Londra Konferansı’nda karar verilmişti. Dış görünüş itibariyle Türk-Yunan savaşına son vermek ve Türklerle yapılacak olan barışı gerçekleştirmek için bu konferans toplanmıştı. Arka planda ise, Türklerin Yunanlılar tarafından nasıl yenileceğini ve barış şartlarının Türklere nasıl kabul ettirileceğini araştırmıştır.

Bu şartlardan faydalanan Yunanlılar, 23 Mart 1921’de Bursa’dan İnönü istikametine doğru ilerlemeye başladılar. İkinci İnönü Savaşı’nın gerçekleşmesinin nedenleri:

• Londra Konferansı’nda birtakım değişiklikler yapılan Sevr Antlaşması’nın Türkler tarafından kabul edilmemesi.
• İngiltere tarafından desteklenen Yunan ordusunun, Sevr Antlaşması’nı silah zoruyla Türklere kabul ettirmek istemesi.
• Yunanlıların Ankara’yı ele geçirerek Türkleri barışa zorlamak istemeleri.
• Birinci İnönü Savaşı’ndan sonra manevi ve maddi olarak güçlenen Türk Ordusu’nun daha çok güçlenmesine fırsat verilmemek düşüncesi.
• Ankara Hükümeti ile Fransa’nın yakınlaşmasının Yunanlılarda yarattığı endişe.
• İkinci İnönü Savaşı öncesinde Yunanistan’da yaşanan ekonomik kriz yaşanması. Anadolu işgalinin uzaması Yunan ekonomisini sarstığından, Yunan Hükümeti’nin alınacak bir zafer ile harekatı sonuçlandırmak istemesi.
• Türklere karşı elde edilecek bir zaferin İnönü mağlubiyetinin izlerini sileceği ve Yunan kralının itibarını arttıracağı düşüncesi.
• İngiltere’nin iç isyanları bastırarak güçlenen TBMM’ni, Yunanlıların taarruzu sonucunda ortadan kaldırma niyeti.

İkinci İnönü Savaşı Nerede Yapıldı

Yunan kuvvetlerinin 23 Mart 1921’de Bursa ve Uşak’tan saldırıya geçmeleri ile başlayan İkinci İnönü Savaşı’nda, Yunanlıların İnönü önlerine ulaştığı 28 Mart’a kadar gerçekleşen savaşlar, İnönü asıl mevziinin ilerisinde yapılmıştır.

Yunan Ordusu, mevzii ilerisinde yapmış olduğu taarruzlar sonucunda Türk kuvvetlerini geriye doğru iterek 5 gün içinde İnönü asıl mevziilerinin önüne ulaşmıştır.

Harekat öncesi duruma bakılacak olursa; Yunan ordusunun, Bursa ve doğusunda önemli bir grubu; Uşak ve doğusunda  da başka bir grubu vardı. Türk kuvvetleri de Eskişehir’in kuzeybatısında, Dumlupınar’da ve doğusunda olmak üzere iki grup idi.

Bunun dışında Yunanlıların, İzmit’te bir tümenleri; Türklerin de buna karşı, Kocaeli grubu bulunuyordu. Yunanlıların Menderes boyundaki kuvvetlerine karşı da Türk kuvvetleri vardı. Yunan ordusunun Bursa ve Uşak kolları, 23 Mart 1921 günü yürüyüşe başlamışlardır.

İsmet Bey komutasındaki Batı Cephesi birlikleri, Eskişehir’in kuzeybatısında toplanmışlardı. Türk ordusunun planı savaşı İnönü mevziilerinde kabul etmekti. Buna göre düzen ve tertip alınıyordu. Hareket halindeki Yunan kuvvetleri 26 Mart akşamı Türk birliklerinin tuttuğu mevziilere yaklaşmış ve 27 Martta bölgede yoğun çatışmalar başlamıştır.

30 Mart 1921 tarihine kadar geçen zamanda Yunanlılar üstünlük sağlamışlardır. Yenişehir, Pazarcık, Bozüyük, Bilecik ve Dumlupınar Yunanlıların eline geçmiştir. Bu çatışmalarda yerli Rumlar ve Ermeniler Yunanlıların yanında yer almıştır.

Refet Bey’in komutasındaki Güney Cephesi’nde Aslıhanlar mevzilerinde Türk kuvvetleri geri çekilmek zorunda kalmıştı. Ancak buna rağmen Güney Cephesi’nden seçme askerlerden oluşan bir süvari kolu Batı Cephesi’ne gönderilmiştir. Türk ordusu, 31 Mart günü karşı atağa geçmiş ve Yunanlılar, geri çekilmek zorunda kalmışlardır.

Yunanlıların geri çekilmeleri sırasında onları takip eden Türk süvarileri Yunanlılara büyük kayıplar yaşatmışlardır.

İkinci İnönü Savaşı Komutanı Kimdir?

Birinci ve İkinci İnönü Savaşlarının komutanı İsmet (İnönü) Paşa’dır. Mustafa Kemal Atatürk, İsmet Paşa’yı zafer kazandırdığı bölgenin adıyla anarak, Soyadı Kanunu’ndan sonra, İnönü soyadını vermiştir.

İnönü savaşları sonunda elde edilen zaferler, İsmet Paşa’yı tarih önünde, ülke ve millet hizmetinde daha da güçlendirmiştir. İsmet Paşa’da hayatının sonuna kadar tam bir başarı ile devam ettirmiştir.

İkinci İnönü Savaşı’nın Önemi

Türk-Yunan mücadelesi, stratejik savunma esasına dayatılmıştı. Fakat düşman, yeteri kadar kuvvet ve şiddetle takip edilememiş, keşif ve irtibat işleri tam olarak sağlananmamıştı.

Buna karşın, Yunan ordusunun yedi gün aralıksız süren taarruzları Türk birliklerinin bitmek bilmeyen cesareti karşısında kırılmıştı.

Bu savaşta bütün millet tüm gücüyle mücadele ederek çalıştı, ama özellikle yurtsever demiryolu çalışanlarının büyük çabaları ve eşsiz fedakarlıları tarihe geçecek bir değer kazandı.

Yurdun her yanında büyük sevinç gösterileri yapılmaktaydı. Birçok yerden ve bu arada Zürih’teki Türk Öğrenci Derneği’nden ve birçok terden kutlama mesajları geldi ve bu mesajların gelişi günlerce devam etti.

Bafra ve Alaçam halkı, kendi aralarında 4.000 kilo tütün toplayıp orduya armağan ettiler ve sigara yapılması için Samsun Reji Fabrikasına verdiler.

Erzurumlu tüccar Nafiz Bey, İstanbul’da satın aldığı ikinci uçağı da Eskişehir’de orduya armağan etti. Uçak Ankara’ya gelip meclis üzerinde uçuş gösterileri yaptı ve Türk bayrağına benzeyen kurdeleye bağlı olarak attığı kağıtlarla TBMM’ni selamladı.

Sonuç olarak, İkinci İnönü Savaşı‘nın kazanılması, milli mücadelenin başarılı olacağı konusunda halkın umutlanmasını sağlamıştır. Türk milli varlığı, dosta ve düşmana karşı bir kez daha gösterilmişti. Yurtta, ulusal hükümete, orduya ve kurtuluş önderlerine inanç arttı.

İkinci İnönü Savaşı’nın Sonuçları

İkinci İnönü Savaşı, Sevr Antlaşması’nı silah yoluyla TBMM Hükümeti’ne kabul ettirmek isteyen Yunan ordusunun mağlup olması ile sonuçlanmıştır. Ancak bu kez Yunan ordusunun almış olduğu mağlubiyet, verdiği kayıp birincisine göre daha fazla olmuştur.

• İkinci İnönü zaferi, hem İstanbul’daki Rumlar da hem de Yunanistan’da telaş ve endişeye neden omuştur.
• Mağlubiyetin askeri sorumlusu olarak görülen General Papulas görevinden alınmış, yerine Metaksas getirilmiştir.
• Yunanistan’da iktidarda olan Başbakan görevinden istifa etmek zorunda kalmıştır.
• İkinci İnönü Savaşı’ndan sonra Yunanistan ekonomik olarak çok daha zor bir duruma düşmüştür.
• Yunan ordusunda huzursuzluklar yaşanmaya başlamış, Atina’dan Bursa’ya gönderilen iki Yunan alayı savaşmayı reddederek isyan etmiştir.
• İngiliz Hükümeti’nin Yunanistan’a karşı beslediği güven azalmaya başlamıştır.
• TBMM Hükümeti’nin gücü ve itibarı artmış, iç siyasette egemenlik elde edilmiştir.
• İkinci İnönü zaferi, İsmet Paşa’nın ordu ve siyaset üzerinde gücünü artırmış kamuoyu kendisini İnönü kahramanı olarak görmeye başlamıştır.
• 12 Nisan 1921’de İngilizler, Malta’da esir tuttukları Türklerden 40 kişiyi serbest bırakmıştır.
• Zafer sonrası İtalyanlar bir baskıya maruz kalmadan Anadolu’dan çekilmeye başlamışlardır.
• İkinci İnönü Savaşı, Türk-Fransız ilişkilerinde yeni bir dönemin başlamasına neden olmuştur. Fransa, Frank Bouillon’u siyasi görüşmelerde bulunmak üzere Ankara’ya göndermiştir.
• Ankara Hükümeti ile görüşmelere başlayan Fransa, Zonguldak’tan çekilmiştir.
• Yunan ordusunun Anadolu’da bulunan varlığının büyük bir bölümü İkinci İnönü Savaşı ile yok edilmiştir.

Düşman binlerce ölü ile doldurduğu savaş alanını silahlarımıza bırakmıştır. Batı Cephesi Komutanı İsmet İnönü

 TBMM Başkanı Mustafa Kemal bu başarıyı zafer, General İsmet İnönü’nün idaresini dahice ve “milletin makus talihini değiştirmiş” olarak nitelendirmiştir. Mustafa Kemal Paşa da şu vermiştir:

Bütün dünya tarihinde, sizin İnönü Meydan Savaşı’nda yüklendiğiniz görev kadar ağır bir görevi üzerine almış komutanlar çok azdır. Siz orada yalnız düşmanı değil ulusun ters talihinide yendiniz. Mustafa Kemal Paşa

• Lozan Antlaşması: Ulusal Bağımsızlığın Tescili yazısına Marcatime tarafından yapılan yorumlar
• İzmir’in İşgali ve Türk Milleti’nin Gözyaşları yazısına TÜLAY AKKIZ tarafından yapılan yorumlar
• İzmir’in İşgali ve Türk Milleti’nin Gözyaşları yazısına Ömer Altuntaş tarafından yapılan yorumlar
• İzmir’in İşgali ve Türk Milleti’nin Gözyaşları yazısına Hüseyin erbilge tarafından yapılan yorumlar
• İzmir’in İşgali ve Türk Milleti’nin Gözyaşları yazısına Asım Merzeci tarafından yapılan yorumlar

• İkinci İnönü Muharebesi – Vikipedi 
• Milli Mücadele Tarihi -IV 1921-1922 Cumhuriyete Doğru – Mahmut Goloğlu 
• Kurtuluş Savaşı Tarihi – Celal Erikan 
• Mustafa Kemal’in Savaşları – Hüner Tuncer 
• İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele – IV Savaş ve Etnik Temizlik -Sina Akşin