Goeben ve Breslau Gemileri Osmanlı Karasularında
Ağustos’un ilk yarısından başlayarak , Goeben ve Breslau olayı kendini gösterir. Kuzey Afrika’daki Cezayir limanında bulunduğu sırada Türkiye’ye gitme emrini alan gemiler 1. Dünya Savaşının seyrini değiştirecek olduklarını sanırız o anda bilme şansına sahip değildiler.
Osmanlı Devleti ve Almanya Arasında Yapılan Gizli Müzakere
Almanya ve Jön Türkler arasında 1 Ağustos’ta İstanbul’da yapılan gizli müzakereler esnasında, Harbiye Nazırı Enver Paşa, Alman Büyükelçisi Wangenheim ve Alman askeri heyeti lideri Liman von Sanders bulunmuşlardır. Üç kişi, Türkiye ile Bulgaristan’ın Rusya’ya karşı Almanya yanında savaşmak üzere işbirliğinde bulunmalarını tartışmışlardır.
Başarılı bir mücadele gerçekleştirmek için denizlerde üstünlük gerekli görünüyordu. Goeben ve Breslau’dan oluşan Alman Akdeniz Filosu’nun Karadeniz’deki Osmanlı donanmasını desteklemesinin doğru olacağı kararı verildi.
Toplantı sonucunda Liman von Sanders ve Wangenheim , Alman Hükümetinden gemileri Türkiye’ye göndermesini istedi.
Alman Deniz Kuvvetleri 3 Ağustos’ta gerekli emirleri Akdeniz Filo Komutanı olan Tümamiral Wilhelm Souchon’a göndermiştir. Souchon Almanya’dan gelen şifreli emri 4 Ağustos 1914 sabahında çözmüştür. Fransızların Batı Cephesine gönderilecek sömürge askerlerinin gemilere bindirdiği Cezayir Limanı olan Skikda’ya doğru yaklaşmaktaydı.
Almanya’nın Fransa’ya savaş ilanını öğrendiği için Fransız hedeflerine yakın bir konumdaydı. Türkiye’ye gitme emrini bir kenara bırakıp rotasını Skikda Limanına yöneltti.
Goeben Fransız nakliye gemilerini hedef alırken , Breslau yanındaki Annaba limanını topa tuttu. Souchon böylelikle Cezayirli Fransız askerlerinin cepheye sevkini bir müddet geciktirmiş oluyordu.
Breslau ve Goeben zırhlıları Sicilya’ya yönelip , kömür alarak 2000 km uzakta olan İstanbul’a doğru yol alacaklardı.
Goeben ve Breslau İngiliz Donanmasının Takibinde
Amiral Souchon Cezayir Limanlarında Fransızları panikletip peşlerine düşmekten kurtarmıştı. Goeben ve Breslau için esas tehlike İngiliz Akdeniz filosudur. Amiral Souchon peşinde bulunan üç büyük kruvazörü dikkate alıyordu. Bu devasa İngiliz Kruvazörlerinin adları şu şekildedir;
- Inflexible
- Indomitable
- Indefatigable
Churchill 3 Ağustos 1914 senesinde İngiliz Akdeniz Filosu Komutanı Amiral Sir Berkeley Milne yaptığı görüşmede , Indomitable ve Indefatigable gemilerine Goeben’in takip etme ve her gittiği yeri bildirme görevini vermiştir.
Breslau ve Goeben gemilerini atış menzillerinde gören İngiliz donanması İngiltere ve Almanya henüz savaşta olmadığı için sadece Alman gemilerinin rotalarından sapmaları için müdahale edebiliyorlardı.
Churchill , Amiral Milne’e yolladığı telgraf ile Breslau ve Goeben gemilerini tutmasını ve Fransız nakliye gemilerine saldırı olursa ikaz ettikten sonra çarpışmasını istemiştir.
Churchill’in verdiği emir İngiltere Kabinesi tarafından iptal edilmiştir. Amiral Milne Almanya ile savaşa girinceye kadar ateşten kaçınmak zorunda kalacaktı.
Amiral Souchon , İngiliz gemilerinden hızlıca uzaklaşmak için İtalyanlara ait Messina Limanına doğru hızlıca yol alarak Amiral Milne’nin gemilerinin görüş alanından çıkmıştır.
Almanya’nın 4 Ağustos 1914 senesinde Belçika’ya saldırması üzerine İngiltere , Almanya’ya savaş ilan etmişti. İngilizlerin Breslau ve Goeben gemilerine ateş açmasına olanak veren savaş durumu ortaya çıkmıştı.
Amiral Souchon İngiliz gemilerinin menzilinin dışında kalmıştı. Ama İtalyan makamları en fazla 24 saat kalabileceklerini bildirince İtalya ile diplomatik kriz başlamıştı.
Goeben ve Breslau İngiliz takipten hızla çıkıp İstanbul’a varabilmesi için kömür almak zorundaydı. Çanakkale Boğazına varacak kadar kömür yüklenemeden yola çıkmak zorunda kalmıştır iki gemi. Amiral Souchon Messina Limanından çıktığı zaman karşısında üstün bir gücü bekliyordu.
İngilizler , Breslau ve Goeben gemilerinin İstanbul’a gideceğini tahmin etmemişti. Alman Amiral rotasını doğruca Ege Denizine çevirip yola devam etmiştir.
Osmanlı Sadrazamı 6 Ağustos 1914 senesinde Alman Büyükelçisiyle Goeben ve Breslau’nun hakkında görüştüler. İngiltere’nin takip ettiği gemiler eğer Çanakkale Boğazından giriş yapma hakkı alamazlarsa Türk Tabyaları ile İngiliz donanması arasında sıkışacaklardı.
Sadrazam Said Halim Paşa , hükümetin gemilere giriş izni verdiğini ancak bazı koşulları olduğunu bildirdi. Almanların 6 maddeyi kabul etmeleri gerekecekti. Almanlardan istenenler;
- Kapitülasyonların kaldırılmasına destek.
- Almanya’nın savaşı kazanması durumunda kazanacağı ganimetten Osmanlı Devletine verilecek payın garantisi.
- Osmanlı Devleti’nin Ege Adalarını Yunanistan’dan geri almasına yardım etmesi
- Osmanlı’nın Rusya’yla sınırının Rus Müslümanlarla doğrudan irtibata geçmeye uygun şekilde yeniden düzenlenmesi.
- İşgale uğramış Türk toprakları kurtarılıncaya kadar barış antlaşmasına varılmaması.
- Osmanlı’ya savaş tazminatı ödenmesini sağlama.
Alman Büyükelçisi Wangenheim’in Goeben ve Breslau’yu İngilizlere terk etmemesi için bu maddeleri kabul etmesinden başka seçeneği yoktu.
Alman Savaş Gemilerinin Kabul Edilmesine İngilizlerin Tepkisi
İngiltere , Osmanlı’nın Alman savaş gemilerini kabul etme sebebini tam olarak anlamış değildi. Churchill birliklerine Çanakkale Boğazını ablukaya almalarını emretti.
Bu emri tek başına verme yetkiside yoktu. İngiliz Kabinesi böyle bir kararın yok hükmünde olduğunu bildirmiştir. İngiltere , Osmanlı Hükümetine tarafsız bir ülke olarak Alman gemilerini geri göndermelerini protestoyla bildirmiştir.
İngiliz Kabinesi Goeben ve Breslau eşliğinde Akdeniz’e çıkacak olan Türk gemilerini batırma izni vermiştir. Mürettebatında Alman tayfalar olan Türk Hücumbotu boğazlardan çıkmak isteyince geri çevrilmiştir.
Osmanlı Hükümeti , İngilizlerin protestolarına önem vermemiştir. İstanbul Hükümeti , Almanlardan yeni tavizler koparmaya devam edecekti.
Osmanlı Hükümeti’nin Goeben ve Breslau’yu Satın Almak İstemesi ve Alman Hükümetinin Tepkisi
Sadrazam Said Halim Paşa , Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki çatışmada Yunanistan ve Romanya ile tarafsızlık paktı imzalayacağını bildirdi.
Bu durumda Osmanlı Devleti’nin tarafsızlığını koruyabilmesi için Alman savaş gemilerinin Osmanlı karasularında olmaması gerekirdi.
İstanbul Hükümeti , Goeben ve Breslau gemilerini satın almayı önerdi. Gemilerin satın alınmasının ilan edilmesi halinde gemilerin Türk Karasularında kalmasına itiraz edilemezdi.
Almanlar savaş gemilerinin satın alınma önerileri ilk başta kabul etmemişler ve Türkiye’nin en kısa sürede savaşa girmelerini bildirdiler. Osmanlı Hükümeti, Avrupa’da çıkmış bir savaşa katılmak istemiyordu.
Alman Büyükelçi , hükümete davet edilip Osmanlı Karasularına girmiş bulunan Alman savaş gemilerinin Türk mülkiyetine geçmesi istendi. Tarafsızlık ancak bu şekilde devam ettirilebilirdi.
11 Ağustos 1914’de , Osmanlı Hükümetinin Goeben ve Breslau’yu 80 milyon marka satın alındığı açıklandı. İtilaf Devletlerinin şikayetleri geçersiz kılınmış oluyordu.
Almanların karara uymaktan başka yapacakları bir şey kalmamıştı. 16 Ağustos tarihinde Bahriye Nazırı Cemal Paşa’nın yaptığı törenle gemiler resmen Osmanlı Donanmasına katılmış oldu.
Sadrazam Said Halim Paşa , Alman savaş gemilerinin alınma sebebini İngilizlerin parası peşin ödendiği halde Osmanlı Gemilerinin teslim edilmemesine bağladı.
Alınan savaş gemileri için yetenekli personeller Almanya’dan getirildi. Amiral Souchon Osmanlı Donanması Karadeniz Filosuna getirildi. Alman tayfalarına fes giydirilerek Osmanlı Donanmasına kayıtları yapıldı.
Satın alınan gemilerin Osmanlı Donanmasına kaydı yapıldıktan sonra isimleri Yavuz ve Midilli olarak değiştirilmiştir.
Alman savaş gemileri , belki İtilaf Devletlerinin savaş gemilerine karşı istenen mücadeleyi veremeyecekti. Karadeniz’de Osmanlı Devletine denetim kazandıracaktı.
KAYNAKÇA
- ROBERT MANTRAN Osmanlı İmparatorluğu Tarihi
- DAVİD FROMKİN Barışa Son Veren Barış
- ROGER FORD Cennetten Mahşere Ortadoğu’da Birinci Dünya Savaşı