Mudanya Mütarekesi , Türkiye ve İtilaf devletleri arasında 11 Ekim 1922 senesinde imza altına alınmıştır. Antlaşmayı Yunanistan üç gün sonra kabul etmek zorunda kalmış ve Türk Kurtuluş Savaşının askeri dönemi Mudanya Ateşkes Antlaşması ile sona ermiştir.
Türk Kurtuluş Savaşı , 20. yüzyılın İlk döneminde emperyalist devletlere karşı yapılmış olan ulusal bağımsızlık mücadelesidir.
İngiltere Birinci Dünya Savaşı sonunda doğu sorununu istediği şekilde çözmenin hırsıyla , Osmanlı Devleti’ne Mondros Ateşkes Antlaşmasını imzalatmıştı.
Osmanlı Devleti’ni tümüyle ele geçirmeyi amaçlayan Mondros Ateşkes antlaşmasını sonrasında Sevr Antlaşması ile Osmanlı Devleti yok edilmek istenmiştir.
Türk Milleti , Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Sevr Antlaşmasını yok sayarak bütün Dünyanın gözü önünde Lozan Antlaşmasını imzalatacaktır.
Anadolu’daki Milli Mücadele’nin askeri safhasının sonuçlandıran ve Mondros Antlaşmasını ortadan kaldıran belge ise Mudanya Ateşkes Antlaşmasıdır.
İçindekiler
Mudanya Mütarekesi
Mustafa Kemal Atatürk , 26 Ağustos 1922 senesinde Türk ordularına taarruz emri vermiş ve 30 Ağustos günü , Başkumandanlık adı verilen son savaş kazanılarak Yunan ordusu tümüyle imha edilmiştir.
Yunan ordusunun büyük kısmı imha edildikten hemen sonra İstanbul’daki İtilaf komiserlerinin tercümanları 6 Eylül günü Yunan hükümetinin barış antlaşması istediğini Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirmişlerdir.
Bu teklifi yapan İtilaf devletleri adına yapan tercümanlar daha fazla kan dökülmesini engellemek ve hasara son vermek istediklerini söylemişlerdir.
Mustafa Kemal Atatürk, Yunan ordusunun mutlak surette yenildiğini, direnme göstermesinin beklenmediğini ve ateşkes antlaşmasının ancak Trakya için söz konusu olacağını söylemiştir.
Trakya’nın daha fazla Yunan ordusu tarafından işgaline izin verilmeyeceği ve Edirne dahil olmak üzere, Meriç’in batısına kadar hemen tahliyesiyle Türk Devletine bırakılması istenmiştir.
İtilaf Devletleri’nin tekliflerini görüşmek üzere bir konferansın 3 Ekim’de toplanması teklif edilmiştir. Türk Devletini İsmet İnönü Mudanya Mütarekesi görüşmelerini temsil etmiştir.
Büyük Zaferin kazanılmasının ardından Kurtuluş Savaşının askeri safhası sona ermiştir. Mücadele artık diplomasi alanında da gerçekleşmek durumundadır.
Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’nda cephelerde kaybettiğinden fazlasını Mondros ve Sevr Antlaşmaları sonucu kaybetmiş bulunuyordu. Türk Milleti için Mudanya Ateşkes Antlaşması ile kaybedilenlerin alınmasının zamanı gelmişti.
Anadolu’daki savaşın sonuçları hızlı bie şekilde siyasal sonuçlara etki edecektir. Büyük Taaruzdan önce İtilaf devletleri Anadolu meselesi için Venedikte bir konferans düzenlemeyi düşünürlerken artık bundan kimse söz etmiyordu.
İtilaf devletleri için Büyük Taaruzdan önce barışın anlamı Anadolu’nun Türk Milleti tarafından boşaltılması anlamına geliyordu. Türk Milleti verdiği mücadele ile Yunanlıları Anadolu’dan tahliye etmiş bulunuyordu.
Milli Mücadelemizin askeri aşaması kapanmıştır. Şimdi ikinci aşamasını açmamız lazımdır. M. Kemal Atatürk
Mudanya Mütarekesi Hangi Tarihlerde Gerçekleşmiştir?
Türkiye Büyük Millet Meclisi Dışişleri Bakanı İtilaf Devletleri’nin tekliflerine önemli konuları görüşmek üzere konferansın Mudanya’da 3 Ekim 1922’de toplanmasını bildirmişti.
Ankara Hükümeti’nin bu verdiği notası üzerine İtilaf Devletleri temsilcileri 2 Ekim günü Mudanya’ya hareket etmişlerdir.
Görüşmeler 3 Ekim 1922 tarihinde başlamış ve zaman zaman gergin durumlarında yaşandığı Mudanya Ateşkes Antlaşması 11 Ekim 1922 tarihinde toplantıya katılan ülkeler tarafınca imza altına alınmıştır.
Mudanya Ateşkes Antlaşması Nerede İmzalanmıştır?
Türk Ordusu’nun, Büyük Taaruzu kazanmasından sonra İtilaf Devletleri Ankara Hükümetine, Yunanistan ile yapılacak barış görüşmeri için başvurmuşlar ve Mudanya Barış Antlaşması, Bursa’nın Mudanya İlçesinde 11 Ekim 1922 tarihinde imzalanmıştır.
Mudanya Ateşkes Antlaşmasına Hangi Devletler Katılmışlardır?
Kurtuluş Savaşı’nın askeri dönemi sona ermiş ve yeni bir dönem başlamıştır. 1922 tarihinde Ankara Hükümetine başvuran İtilaf Devletinin yetkilileri, Ankara Hükümeti ile barış görüşmelerine başlamak istediklerini belirtmişlerdir.
Konfreransa katılan ülkeler ve onların temsilcileri şı şekildedir;
- Türkiye adına , Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa
- İngiltere adına , İngiliz Generali Harrington
- Fransızlar adına , Fransız Generali Charpy
- İtalya adına , İtalyan Generali Monbelli
- Yunanistan temsilcisi olarakta General Mazaraki katılmıştır.
Ev sahibi sıfatıyla İsmet Paşa gelen temsilcileri müzarekelerin yapılacağı salonda karşılamış ve gelen generallere yol göstermiştir. Böylece toplantıya başkanlık yapacak olan İsmet Paşa olacaktır.
Toplantıya katılan devletler İngiltere, Fransa, İtalya olsada görüşmeler ağırlıklı olarak Türk ekibi ile İngiliz ekibi arasında geçmiştir.
Savaşın başından beri milli sınırıları içinde bağımsız yaşamak isteyen Türk Devleti bu isteğini Mudanya’da tekrar söyleyecekti.
Mudanya Ateşkes Antlaşmasında Türk Devletini Kim Temsil Etmiştir?
Mudanya’da ki barış görüşmelerine kimin katılacağı konusu önem taşıyordu. Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Bey ile Rauf Bey TBMM’in verdiği karar ile İzmir’e Mustafa Kemal Paşa’nın yanına giderler.
Mustafa Kemal Paşa barış görüşmelerine başkanlık etmek üzere, İsmet Paşa’nın gdeceğini söylemiştir. Görüşmeler boyunca Fevzi Paşa ve Refet Paşa’da Mudanya’da bulunmuşlardır.
Mudanya Ateşkes Görüşmelerindeki En Önemli Tartışma Konusu Nedir?
Büyük Taarruz Savaşından sonra başlayan Mudanya Ateşkes Anlaşması dokuz gün sürmüştür. Tartışılan en önemli konu Doğu Trakya’nın Edirne şehri de dahil olmak üzere Meriç Nehrine kadar boşaltılması ile TBMM Hükümetine teslimini gerçekleştirmekti.
Yunan Generali Mazaraki , Yunan askeri birliklerinin Meriç Nehri’nin sol kıyısına çekilmesi konusunda İsmet Paşa’nın isteğine karşı çıkmıştır.
5 Ekim’de çıkmaza giren görüşmelerde İtilaf temsilcileri generalleri hükümetlerine trakya nın hakkında danışmak için görüşmeleri kestiler.
8 Ekim’de İtilaf Devletleri Yunan askeri birliklerinin çekilmesi konusunda Türk tarafının isteğini kabul ettiklerini bildirdiler.
9 Ekim’de tekrar başlayan Mudanya Görüşmeleri sonunda 11 Ekim’de İtilaf Devletleri ve Türkiye’nin de kabul etmesi ile imzalandı.
Antlaşmayı İngiltere, Fransa ve İtalyan temsilcileri imzalamışlardır. Yunan temsilcileri ilk anda antlaşmaya imza atmaya yanaşmasada, İngiltere’nin baskısı sonucu 14 Ekim’de imzalamak zorunda kalmıştır.
Mudanya Mütarekesinin Sonuçları Nelerdir?
Kurtuluş Savaşının askeri yönünü kapatan Mudanya Barış Göüşmeleri 11 Ekim 1922 Çarşamba sabahı saat altıda imzalanmıştır. Taraflar protokolü kabul etmiş ve aşağıdaki kararları almışlardır;
- Yunanlılar çekildikçe idareyi müttefiklere v müttefiklerde Türklere teslim edeceklerdir.
- Devir işlemi Yunan kıtalarının çekilmesinin son bulmasından itibaren otuz gün içinde bitmiş olacaktır.
- Mülki memurlara eşlik edecek olan Jandarmanın miktarı , subaylar dahil 8000 olarak tespit edilmiştir.
- Yunan kıtalarının çekilmesinden 30 gün sonra müttefikler de Trakya’yı boşaltacaklardır.
- Tarafsız bölge sınırı , Çanakkale ve boğazalardan on beş kilometre ileride ve İstanbul tarafından da Şile ve Darıca arası olarak tespit edilmiştir.
Yunan hükümeti Atina’da toplanmış ve Paris’te bulunan Venizelos’a Yunanistan’ın Mudanya Barış Antlaşmasını kabul etmiş olduğunu resmen bildirmiştir.
Mudanya Ateşkes Antlaşmasının Önemi Nedir?
Mudanya Konfreransı ile Türk tarihinde yeni bir devir açılmıştı. Bursa’nın Mudanya İlçesinde imzalanan bu askeri antlaşma, Trakya’yı anavatanına tekrar geri kazandırmıştı.
Mudanya’nın esas önemli olgusu ise ilk defa üç büyük batı devletinin generallerinin resmen Büyük Millet Meclisi Hükümeti’yle karşılıklı imza atmalarıydı. Bu antlaşma ile siyasal ve olumlu bir sonuç alınmıştı.
Fransa dışında, o tarihe kadar İngiliz ve İtalyan hükümetleri Büyük Millet Meclisini resmen tanımamışlardır. İngiliz temsilcisi General Harrington, Trakya’yı Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne devir etmek için antlaşma altına imza atmakla, Anadolu Kurtuluş Savaşını resmen onaylamış oluyordu.
Türk Vatanını kurtaran askeri başarıdan sonra , Anadolu Kurtuluş Savaşı , Mudanya Konferansında varlığını onaylatan olağanüstü bir başarı belgesi olarak tarihteki yerini alacaktı.
Mondros ve Sevr antlaşmaları ortadan kaldırılmış , yeni bir barışın kapısı açılmıştır. Doğu Trakya savaşılmadan diplomatik yollar ile kazanılmıştır.
İngiltere yalnızlığa itilmiş ve Türk- İngiliz savaş tehlikesi ortadan kalkmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin hukuksal varlığı tanınmıştır.
Mudanya Ateşkes Antlaşması sadece bir savaşı bitiren barış antlaşması değildir. Emperyalizme karşı direnişini ayağa kaldıracak bir antiemperyalist mücadelenin hukuki zaferidir.
KAYNAKÇA
- Ali Naci Karacan Lozan Türkiye İş Bankası Yayınları
- Ord. Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu Söylev Cilt:I-II
- Türkan Başyiğit Anılarda Mudanya Ateşkes Antlaşması
- Ahmet Emin Yalman Mudanya Bırakışması ve Yankıları
Twitter'da takip edin Bir e-posta göndermek 
